Тоғызқұмалақ (Тогуз коргоол)
«Тоғыз құмалақ» ойынының шарты бойынша бір-біріне қарама-қарсы орналасқан тақтада әрқайсысының 9 шұңқыршасы (яғни «отау» деп ата- латын не бәрі 18 шұңқырша) бар екі ойыншы қатысады. Әр шұңқыршаның өз атауы бар: 1 – арт, 2 – тектұрмас, 3 – ат өтпес, 4 – ат сұратар, 5 – бел, 6 – бел басар, 7– қанды қақпан, 8 – көк мойын, 9 – маңдай. Бұдан басқа, тақтада «қазан» деп аталатын тағы екі жинақтау шышұңқыршасы болады. Ойынның басында әр ойыншының өз түсті 81 шары болады, яғни 9 шұңқы- ршада 9 шар.
Ойынның негізгі мақсаты - ойын шұңқыршаларындағы қиыршық тастарды жылжыту және олардың мүмкіндігінше көп бөлігін өз «қазанына» жинау. Жиналған қиыршық тастар жинақтаушы шұңқыршаға салынады. Ойыншылар бір-бірден кезекпен жүреді. Жеребе бойынша бірінші жүріс құқығы берілген ойыншы өз қатарындағы кез келген шұңқыршадан басқа барлық доптарды алып тастайды және оларды солдан оңға қарай жылжытады, әрбір келесі шұңқыршаға біреуін тастайды, осылайша соңғы доп қарсы- ласының шұңқыршасына түседі. Егер бұрылыс аяқталғаннан кейін осы шұңқыршадағы доптардың саны жұп болып шықса, онда олардың барлығы ойыншының «олжасы» болып табылады және оның қазанына ауыстырылады. Келесі жүріс құқығы қарсыласқа беріледі. Егер ойыншылардың біреуінің шұңқыршаларында бірде-бір доп қалмаса, онда оның қарсыласы өз қатарындағы барлық шарларды өз қазанына өткізеді. Ойын екі ойыншының біреуі өз қазандығына 81-ден астам тас жинағанша (осы ойыншы жеңеді) немесе екеуі де 81 тастан жинағанға дейін жалғасады (тең ойын).
Команда құрамы: 2 ер, 2 әйел, 1 бапкер.
Жарысқа 12 жастан асқан спортшылар жіберіледі.
Жарыстар швейцариялық жүйе бойынша жеке және командалық есепте өткізіледі. Саны – 7 кезең. Қорытындылар ерлер мен әйелдер арасында бөлек жиынтықталады.
Жарыстар дүниежүзілік «Тоғызқұмалақ» федерациясының ережелері бойынша өткізіледі.
